Boeddha sprak van vier nobele waarheden. Deze beschrijven het lijden, de oorzaak hiervan, de mogelijkheid om er van verlost te worden en de weg om deze verlossing te bereiken. In het boeddhisme kent men dit doel als nirvana, hindoes noemen het moksha.
Boeddha heeft zijn weg naar de Realiteit gevonden, het zicht op hoe de dingen werkelijk zijn.
De vier nobele waarheden:
1. Duhkha; pijn, stress, lijden, angst en ontevredenheid.
2. De oorzaak van duhkha is tishna; verlangen.
3. Er is een manier om duhkha te beëindigen.
4. Om dit te beëindigen kun je het edele achtvoudige pad volgen.
De acht stappen van het pad (zie hieronder) worden niet in volgorde genoemd. Ontwikkeling vindt plaats op het pad in zijn geheel. Verschillende onderdelen kunnen wel tijdelijk een vooraanstaande plaats innemen in iemands doen en laten. De acht stappen van het pad versterken en ondersteunen elkaar. Moreel gedrag leidt tot wijsheid en concentratie, wijsheid leidt tot concentratie en moreel gedrag, en concentratie leidt tot moreel gedrag en wijsheid. Wanneer het pad als geheel zeer sterk ontwikkeld is, is het mogelijk verlichting te bereiken.
Het edele achtvoudige pad bestaat uit:
1. Juist (zuiver) begrijpen; van de oorzaken van het lijden en de oplossing hiervan.
2. Juiste intenties; streven naar verlichting ten behoeve van alle levende wezens.
3. Juist spreken; niet kwaadspreken en liegen.
4. Juiste handelingen; niet doden, niet stelen, geen misbruik van zintuiglijke genoegens, niet liegen, geen alcohol en drugs.
5. Juist levensonderhoud (beroep); geen beroep dat anderen kwaad doet.
6. Juiste inspanning; streven naar de juiste gedachten en geestestoestand.
7. Juiste indachtigheid (aandacht, bewustzijn, concentratie, vipassana); inzichtmeditatie.
8. Juiste mentale absorptie (‘geestelijke opname’); yoga, meditatie.
Oorsprong en verloop
Siddhartha Gautama (Boeddha) werd 450 jaar voor Christus geboren als prins. Wijze mannen vertelden al voor de geboorte van Siddhartha dat hij een goddelijke zoon zou zijn. Zijn vader wilde hem ver houden van alle ellendige situaties van de wereld. Hij leefde hierdoor een luxe en plezierig leven, maar werd niet gelukkig. Toch lukte het Siddhartha een aantal keren het paleis te verlaten. Zo kwam hij te weten dat in het leven armoede, ziekte, ouderdom en een onafwendbare dood bestaan.
Geholpen door een spirituele vriend verliet Siddhartha het paleis om zo op zoek te gaan naar het overkomen van duhkha. Jarenlang oefende hij yoga uit voor bewustwording, maar dit hielp hem niet. Dit leidde hem tot het inzicht dat het niet lukt om verlichting te vinden wanneer je geen afstand doet van het materialisme en de sterke fysieke wil. Hij besloot onder een vijgenboom te mediteren: om te beginnen de kalmerende vorm van meditatie en daarna inzichtmeditatie. Hiermee vond hij uiteindelijk verlichting, de vier nobele waarheden en kreeg hij de naam van Boeddha, wat in het Sanskriet de Verlichte betekent. Boeddha heeft zijn weg naar de Realiteit gevonden, het zicht op hoe de dingen werkelijk zijn. Het doel hiervan is bevrijd te worden uit de kringloop van wedergeboorte om zo nooit meer te hoeven lijden.